Waar lijdt de Kiwi aan ?
NZ is een land met prachtige natuur en een “laidback lifestyle”. Er leven zachtaardige en berustende mensen die zich niet snel druk maken. Toch is er iets vreemds aan de hand, er is een depressie-epidemie gaande.
Nu is een depressie een sociaal-maatschappelijke definitie en deze wordt hier wel ruim genomen. Ben je wat kribbig of heb je lastige arbeidsomstandigheden of zit je sinds vorige week niet zo lekker in je vel, dan noemt de Kiwi dat direct al “depression”. Andere diagnoses worden hier ook bijna niet gesteld, alles heet depressie en als je iets ergs hebt meegemaakt zoals een aardbeving dan noemt men het PTSD. Ook de andere waarnemers snappen niks van de massale depressiviteit van de Kiwi’s. Als mogelijke oorzaken worden het geïsoleerd leven op het platteland genoemd, maar hier in de stad zijn de problemen niet anders. Waarschijnlijk spelen armoede en de sterke machocultuur een rol. Gays, lesbiennes en subculturen zie je nauwelijks in het straatbeeld en alle moeders werken zich hier de blubber om de hypotheek te betalen.
Zeker een derde van de mensen op het spreekuur is aan de antidepressiva. Dat er overigens wel een groot serieus probleem achter schuil gaat, bewijst het hoge aantal suïcides onder jongeren dat tot de hoogste ter wereld hoort. De dokters hier, zien zelf door de bomen ook het bos niet meer en voor vrijwel elke uiting van mentaal onwel bevinden heeft de Kiwidokter hetzelfde antwoord; Antidepressiva. ("Magic Pills")
Gaat het na een maand nog niet lekker: ander merk of meer pillen.
Nu is er wel een organisatie in Blenheim die “Mental Health Organisation” heet maar de wachttijd is lang en het niveau is bedroevend. Ik verbaas me elke keer weer over de inhoudelijke leegte van de verslagen van deze maatschappelijke werkers (zie hieronder). Deze verslagen komen op mij tamelijk “burn-out” over. Dit is overigens een diagnose die ik hier nog nooit bij een patiënt heb gezien.
Want niet bijdraagt is dat de doorsnee Kiwi een psycholoog maar niets vindt. Verder is men niet gewend om te spreken over het gevoelsleven, heeft men weinig psychologische basiskennis of het ontbreekt aan enig zelfinzicht.
In de beginweken, vroeg ik met mijn Nederlandse naïviteit, aan mensen of ze wel eens overwogen om te stoppen met hun pillen. Meestal, keken ze me dan geschrokken en verbaasd aan. Vrijwel niemand wil er mee stoppen, boven de antidepressiva hangt in dit land een heilig aureool. Ik ging zelfs even aan me zelf twijfelen, zouden de Kiwis dan genetisch anders in elkaar zitten en de medicatie hier beter werken?
Maar na enige maanden schrijf ik (met tegenzin) net als een Kiwi dokter de pillen al voor nadat de patiënt 5 minuten zijn ellende heeft gespuid. Immers de taalbarrière verhindert een goed inhoudelijk gesprek, de kiwi houdt niet van emoties, heeft geen behoefte psychologiseren, een goed alternatief om naar te verwijzen is er niet en er springen er al genoeg voor de trein.
De overheid heeft vorig jaar een extra potje geld beschikbaar gesteld voor het depressieprobleem. Nu kan de NP worden ingezet nadat ze 4 speciale avondcursussen heeft gehad. Daarna gaat zij de patiënten thuis bellen gedurende de tijd dat men op de wachtlijst staat van het maatschappelijk werk. Vindt de NP de situatie niet helemaal okay, dan is vervolgens de eerste reflex dat ze de dokter vraagt om de medicatie aan te passen. De zusters worden er gelukkig van want ze hebben iets extra's te bieden en zeggen dat mensen het erg waarderen dat ze opbellen.
Het Nederland met haar Mindfulness, DSM en de kundige POH’s GGZ is hier ver weg, maar blijkbaar wordt het geluk van een volk dus niet dus door de schoonheid en ruimte van het landschap bepaald.
Rugklachten.
In de eerste weken hier heb ik meer spinaalstenosen gezien dan in 20 Nederlandse jaren. Genetisch andere botmateriaal?, hard werk?, ander voedsel? Geen van mijn collega’s weet waarom en het was de kiwidokters zelf natuurlijk niet opgevallen dat iedereen hier een versleten rug heeft. Voor deze rugpijn slikken de patiënten ook allemaal meerdere tabletten. Standaard slikt men; paracetamol, codeïne en amitriptyline, dit vaak aangevuld met tramal en een antidepressivum, want rugpijn maakt het leven zwaar. Morfine en nsaid’s hebben hier een slechte naam, je nieren gaan ervan kapot en morfine is net zo slecht als drugs. Werk aanpassen is geen reële optie voor de mensen en de fysiotherapie is hier een lege huls. De kennis en kunde van de plaatselijke fysiotherapeuten is schokkend. Net als de psychologen bereiken zij vrijwel niets bij de patiënt. Fysiotherapeuten kunnen wel zelfstandig röntgenfoto’s aanvragen maar een zinnig behandelplan of verslag zie ik nooit. Waar paramedici in Nederland de ruggengraat van de eerste lijn zijn, ontbreekt hun specifieke effectiviteit compleet en moet ook alles noodgedwongen opgelost worden met pillen. Behalve dat dit land geen opleiding heeft voor doktersassistentes zijn er dus meer witte vlekken, die het leven van een in Nederland getrainde dokter er niet makkelijker op maken.
Hart en vaatziekten
De vorige eigenaar van de praktijk zat in een landelijke commissie voor de behandeling van H&V ziekten en schreef behandelprotocollen voor bloeddrukbehandeling. Helaas betekent dit dat als de NP 1 maal een hoge bloeddruk meet, je al direct aan de (ja, daar zijn ze weer) pillen zit.
Ik ben nog geen patiënt tegen gekomen die slechts 1 tablet voor zijn bloeddruk had. De meeste diastole waarden liggen hier dan ook tussen de 50 en 70. Vaak ook dubbele antistolling d.w.z. naast simtrom/noac ook aspirine. Vreemd genoeg klaagt niemand over bijwerkingen tenzij ze helemaal onder blauwe plekken zitten. Spierpijn op statines hoor je hier ook niemand over klagen, men denkt dat dit artrose is en vraagt dan weer een pijnstiller.
De mensen in NZ zijn oprecht blij met hun pillen en de bijbehorende controles en ach, het is toch ook wel eens fijn dat er niet gezeurd wordt over tabletten en dat ze gewoon goed en braaf geslikt worden.
Allergie
De vierde grote aandoening in dit land is allergie. Nu in de lente, zit iedereen hier met een dichte neus en is aan de antihistaminica.. Na antidepressiva, pijnstillers en antihypertensiva is een antihistamicum het tablet wat het standaard rijtje van de Kiwi afsluit. De overheid heeft wel spotjes op TV om je huis te ventileren (geen C.V.) tegen schimmels en daarom ook je was buiten op te hangen maar waar het nu precies aan ligt, blijft voor mij met mijn rookworst en tulpengeneeskunde een raadsel want bij niemand wordt het verder uitgezocht. En dat houden we maar zo, immers waar geen vraag is, hoeft geen antwoord te komen en we hebben er toch pillen voor.
Banks Pensinsula
Achter Christchurch ligt nog het “Banks Peninsula”, een uitgedoofde vulkaan in de vorm van een schiereiland met wat kleine stadjes erop. Hier zaten oorspronkelijk enige Franse immigranten waarbij achter de oude huisjes nu moderne villa’s op de heuvel zijn geplakt
Verpleeghuizen
Net als vele andere zaken in NZ, gaat het er in een “Retirement Home” wel iets anders aan toe als bij ons. Als je er binnen stapt is, het eerste wat opvalt dat er veel vriendelijke verpleging rondloopt van buitenlandse origine. Het zijn allemaal gediplomeerde zusters maar wel voor 90% Thais of Filipijns. Ook valt op dat de kamertjes de helft hebben van de oppervlakte van wat de gemiddelde Nederlandse oudere tegenwoordig heeft.
In de eerste week wordt ik al naar een PG-afdeling gestuurd omdat er een onrustige patiënte is, die een rechtelijke machtiging nodig heeft. Dat ik daar geen verstand van heb, de patiënte niet ken en ook geen flauw idee heb van want men hier wilsonbekwaam vindt, schijnt niemand te deren.
Waar het in Nederland een zorgvuldig en langlopend proces is, om iemand uit de rechtelijke macht te zetten, is dat hier iets heel gewoons. Zeker één op de vier ouderen, heeft hier iemand anders als rechtsgeldig vertegenwoordiger ook al is men nog prima in de “bovenkamer” want het motto luidt hier: “twee weten meer dan één”.
Ik zag in het dossier van deze mevrouw dat er al eens een dementieconsulent bij haar was geweest en gelukkig wilde deze ook de papieren wel invullen. Echter deze consulent wilde dan ook met een antidepressivum starten, maar medicijnen voorschrijven dat mag alleen de eigen huisarts. Dus er kwam een verzoekje per fax bij ons binnen om wat medicatie voor te schrijven. Dit soort verpleeghuisfaxen zijn hier dagelijkse kost. De Aziatische zusters zijn namelijk gewend om veel zelf te regelen. Dit houdt o.a. in, dat iedere patiënt een lijst van ongeveer 5 “zo nodig” medicijnen heeft. Hierop staan; twee of drie pijnstillers, een druppeltje tegen onrust, een laxans en een slaaptabletje of een oogdruppeltje zodat de zuster dit naar eigen inzicht kan toedienen als een soort EHBO-kit bij klachten. Wel moet de dokter dat dan invullen in zijn eigen computer en in medicatiesysteem van het bejaardentehuis en dus hebben we elke dag een administratie-uurtje want het paracetamol tabletje moet een drankje worden want mevrouw vindt het niet lekker of de zuster heeft weer iets anders verzonnen dat ze nodig heeft. Deze faxen bevatten grappig genoeg altijd alle parameters van de patiënt om het “verantwoord” te laten zijn. Heb je last van verstopping wordt in ieder geval toch ook je bloeddruk gecontroleerd (of ander voorbeeld; zie hiernaast).
Mijn collega’s voeren maar gewoon uit wat de zuster wil, opbellen en/of langs gaan kost altijd meer tijd en moeite dan even wat medicatie invoeren achter de PC als een soort “supervisor” op afstand. Verantwoordelijkheid is, in dit land nooit een persoonsgebonden entiteit maar wordt door de organisatie gedragen. Het is zelfs zo dat de zuster eigenhandig de ambulance belt als ze vindt dat de patiënt moet worden opgenomen en ook maar zonder enige overleg kweken opstuurt naar het lab. Er komt geen huisarts meer aan te pas !
Heeft de dokter dan helemaal geen rol meer? Ja, toch wel; de driemaandelijkse controle.
Van overheidswege is het verplicht dat de huisarts elke drie maanden toch even gaat kijken bij de patiënt. De dokter luistert dan even naar hart en longen (doen ze het nog?), inspecteert de huid en meet de bloeddruk en tekent dit af in een boek bij de zuster. Dat de huisarts hiermee een ritueel is geworden en niet het eerste aanspreekpunt of coördinator voor de oudere zieke vindt niemand hier een probleem.
En als ouderen opgenomen zijn geweest in het ziekenhuis en weer retour komen gaat het ook weer heel anders dan in Nederland; .
Zo zat in één van de verpleeghuizen; Hendrikus; de schoonvader van Penny, een oud-Hagenees die in de vijftiger jaren naar NZ was gekomen. Ik had hem als eens bezocht omdat de zuster mij een fax had gestuurd met de boodschap dat hij “chesty” was. Aangezien het dus Penny’s familie was, ging ik toch maar even kijken hoe het nu precies met zijn hoest was gesteld en had hem ondanks het ontbreken van koorts ook maar een kuur AB voorgeschreven. Op de laatste dag van zijn kuur was hij volgens fax van de zuster nog steeds “chesty” dus heb ik toen maar zonder de patiënt te zien, de kuur met 5 dagen verlengd. Maximale defensieve geneeskunde van mijn kant maar ja, deze man mocht natuurlijk geen onverwachte pneumonie ontwikkelen onder toezicht van die nieuwe Nederlandse dokter. Drie weken na zijn laatste kuur krijg ik op vrijdagmiddag een fax van het verzorgingstehuis of ik zijn ontslag medicatie wil uitschrijven . Patiënten krijgen namelijk wel een zakje pillen mee van het ziekenhuis maar de ziekenhuisdokter schrijft dit weer niet in het systeem van het bejaardentehuis, dat mag de huisarts doen.
Ik zag in het ontslagbericht dat hij blijkbaar drie dagen eerder was gecollabeerd en met een darmbloeding was opgenomen. Hij ging nu in terminale toestand terug naar het verpleeghuis.
Hij kreeg als ontslagmedicatie een A4tje voorgeschreven door de ziekenhuisdokter met een special EHBSterven-kitje (zie hiernaast) Dit is een standaardlijstje met diverse soorten druppeltjes, bedacht door de lokale hospice dat iedere terminale patiënt vanuit het ziekenhuis mee naar huis krijgt en staat gelijk aan een halve doodsverklaring. Geen persoonlijk maatwerk, gewoon dit lijstje mee naar huis en de zuster in het verpleeghuis met hospice zuster als achterwacht regelen verder het laatste eindje wel. Rol van de huisarts is, dat deze de recepten conform het formulier voorschrijft en in de diverse computersystemen zet. Wijzigen is geen optie, dan raakt iedereen hiervan in de war.
Ik heb nog even gevraagd aan de NP of ik niet even langs moest gaan bij Hendrikus maar deze zei dat “dit echt niet nodig was, het verpleeghuis regelt alles”. Vrolijk komt Penny na het weekend mijn kamer binnen en vraagt of ik de overlijdenspapieren wil invullen want Hendrikus was in het weekend overleden. Ik krijg een formulier waar ik de personalia en de waarschijnlijke doodsoorzaak op moet invullen. Ik vroeg waar Hendrikus nu is, om hem te gaan schouwen. “Dat hoeft niet” zegt ze “dat hoeft alleen maar als iemand gecremeerd wordt”. Dus maar de papieren ingevuld en klaar was kees, niks geen condoleancebezoek of andere poespas meer nodig.
Overigens werd er kortgeleden wel iemand gecremeerd en nu werd ik met een ander papier naar het uitvaartcentrum gestuurd. Toen ik binnenkwam in het rouwcentrum was er een soort CSI-achtige setting van een 99 jarige voor mij onbekende oude baas, die al drie dagen dood was en die in een verkrampte houding naakt onder een wit doek op een autopsietafel lag. Ik heb wat handelingen verricht welke ik ook wel eens op televisie had gezien en vervolgens maar wat handtekeningen gezet op de papieren die onder mijn neus werden geschoven.
Ik had het bejaardenhuis kunnen bellen over de mogelijke doodsoorzaak en alles kunnen uitzoeken maar gezien zijn leeftijd veronderstelde ik geen bijzondere feiten en vulde de papieren in met als doodsoorzaak; hartstilstand, hetgeen in Nederland “Asystolie” wordt genoemd. Dat er een week later werd gebeld dat deze term in NZ onbekend was en dat er iets anders op de doodsakte moest, was met wat ander creatief potjeslatijn gelukkig wel weer op te lossen. Je blijft je verbazen in dit land.
Wellington
Dit zuidelijkste puntje van het Noordereiland is een studentenstad met een levendig uitgangscentrum. Er zitten veel expats en overheidsdiensten. Je kunt er komen met een drie uur durende bootreis (met houten boardingpas) vanaf het Zuidereiland waarbij je dan de altijd winderige en onrustige Cook Strait over moet. Ook hier wat musea bezocht en een botanische tuin.